Bộ Nội vụ đang thực hiện công việc xây dựng dự thảo nghị định liên quan đến tổ chức và hoạt động của thôn, tổ dân phố. Cùng với đó, một số chế độ, chính sách đối với người hoạt động không chuyên trách cũng sẽ được thảo luận trong dự thảo này. Thông tin trên được Bộ Nội vụ chia sẻ trong văn bản hướng dẫn giải quyết một số khó khăn, vướng mắc trong việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp tại tỉnh Đắk Lắk.
Trước đó, Sở Nội vụ tỉnh Đắk Lắk đã phản ánh về thực trạng sau khi sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã, một số thôn, khu phố không còn đủ số hộ dân theo quy định do có sự điều chỉnh địa giới hành chính. Sở Nội vụ tỉnh đã đề nghị Bộ Nội vụ hướng dẫn về trình tự, thủ tục xây dựng đề án ghép các cụm dân cư vào thôn, tổ dân phố hiện có.
Luật Tổ chức chính quyền địa phương hiện hành quy định rằng việc thành lập, tổ chức lại, giải thể, đặt tên, đổi tên thôn thuộc thẩm quyền của Hội đồng Nhân dân cấp xã. Tuy nhiên, cho đến nay, Bộ Nội vụ vẫn chưa ban hành hoặc sửa đổi, bổ sung các thông tư hướng dẫn về tổ chức và hoạt động của thôn, tổ dân phố phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Về vấn đề này, Bộ Nội vụ đã có Văn bản hướng dẫn số 4168, trong đó hướng dẫn về xác định loại hình tổ chức cộng đồng dân cư tại đơn vị hành chính cấp xã mới, việc chuyển đổi thôn thành tổ dân phố hoặc tổ dân phố thành thôn và việc đổi tên thôn, tổ dân phố do trùng tên.
Đối với vấn đề bầu cử trưởng thôn, tổ trưởng tổ dân phố, Bộ Nội vụ cho biết hiện nay quy trình bầu cử được thực hiện theo Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở và Nghị định số 59/2023/NĐ-CP của Chính phủ. Các quy định này vẫn còn hiệu lực và phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp đang được triển khai.
Trước đó, vào tháng 10 năm 2023, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình đã ký ban hành Quyết định số 1581/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về kế hoạch tiếp tục hoàn thiện tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và chuẩn bị đại hội đảng bộ các cấp. Theo kế hoạch này, Bộ Nội vụ được giao chủ trì phối hợp với các bộ, ngành liên quan để xác định lộ trình, hướng dẫn việc sắp xếp, tổ chức lại thôn, tổ dân phố theo hướng tinh gọn, tăng cường tính tự quản, phục vụ tốt hơn đời sống cộng đồng dân cư.