Tỉn Sơn La, một vùng cao hiểm trở của Việt Nam, đang đối mặt với thách thức lớn trong việc đảm bảo trẻ em được tiêm chủng đầy đủ. Nguyên nhân không chỉ xuất phát từ khoảng cách địa lý mà còn từ những e ngại và hiểu lầm tồn tại từ lâu trong cộng đồng. Trước tình hình này, dự án ‘Hỗ trợ kỹ thuật tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn tỉnh Sơn La’ đã được triển khai từ tháng 4 đến tháng 6 năm 2025. Dự án này là sự phối hợp giữa CDC Sơn La, PATH và Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, với mục tiêu tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn.
Dự án đã mở ra một hướng đi mới trong việc tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn, thông qua việc trao quyền và kết nối các lực lượng xã hội. Điều này đã tạo ra những thay đổi đáng kể từ chính những người gần gũi nhất với cộng đồng. Tại xã Ngọc Chiến, tỉnh Sơn La, nơi đa số dân cư là người dân tộc Mông, nhiều phụ nữ vẫn chưa đưa con đi tiêm đầy đủ do thiếu thông tin. Chị Lèo Thị Đẹm, Chi hội trưởng Phụ nữ xã, đã nhận ra rằng một buổi nói chuyện riêng về y tế khó có thể thu hút các chị em đang bận rộn với công việc nương rẫy và chăm sóc con nhỏ.
Từ đó, chị Lèo Thị Đẹm đã mạnh dạn thay đổi phương pháp, lồng ghép khoảng 30 phút nói chuyện về tiêm chủng vào các buổi sinh hoạt định kỳ của chi hội. Chị không chỉ nói về lợi ích của vắc xin mà còn chia sẻ về tình hình dịch bệnh thực tế, như trường hợp uốn ván sơ sinh vẫn còn xuất hiện tại địa phương. Để tăng sức hút, chị đã phối hợp với cán bộ y tế tổ chức đo huyết áp và phát thuốc tẩy giun. Kết quả đạt được chỉ trong tháng đầu tiên tham gia truyền thông đã cho thấy sự thay đổi tích cực.
Cụ thể, chị Lèo Thị Đẹm đã tổ chức 7 buổi truyền thông (5 nhóm và 2 cá nhân), góp phần tăng tỷ lệ khám thai, tiêm uốn ván và nâng tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ tại xã. Đến tháng 6/2025, tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ tại xã Ngọc Chiến đã đạt 48,6% – gấp 4 lần so với 10,9% cùng kỳ năm 2024. Không chỉ tại xã Ngọc Chiến, nhiều Chi hội Phụ nữ ở các xã khác cũng đã tham gia rất tích cực vào việc đưa truyền thông tiêm chủng vào hoạt động thường xuyên, cho thấy đây là một nhiệm vụ phù hợp với vai trò và thế mạnh sẵn có của họ.
Tại xã Phiêng Cằm, một xã khu vực III của huyện Mai Sơn, tình hình tiêm chủng cũng đã được cải thiện đáng kể. Ông Vàng A Nếnh, Trưởng bản Phiêng Phụ, đã rất trăn trở về việc nhiều trẻ em trong bản không được tiêm chủng đầy đủ do không hiểu rõ về lợi ích của vắc xin. Sau khi được tập huấn về kỹ năng truyền thông và phối hợp liên ngành trong tiêm chủng, ông đã nhận ra vai trò quan trọng của mình trong việc giúp thay đổi tình hình này.
Ông Vàng A Nếnh đã phối hợp với nhân viên y tế và đoàn thể tổ chức họp bản để truyền thông, và sau đó sử dụng loa bản để phát thông điệp đơn giản bằng tiếng Mông. Ông cũng đã tự mình đến từng nhà để lắng nghe và giải thích về lợi ích và độ an toàn của vắc xin. Nhờ sự kiên trì và quyết tâm của ông, cộng đồng đã bắt đầu thay đổi. Hiện vẫn còn một số hộ gia đình cần được nhắc nhở nhiều lần để đưa con đi tiêm, nhưng ông Nếnh dự định tiếp tục phối hợp với Hội Phụ nữ và Đoàn Thanh niên để duy trì và nâng cao nhận thức chung của bà con trong bản.
Thành công của dự án ‘Hỗ trợ kỹ thuật tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn tỉnh Sơn La’ là kết quả của một mô hình phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng xã hội. Trong đó, Trạm Y tế xã giữ vai trò điều phối và hỗ trợ kỹ thuật, trong khi các lực lượng xã hội như Trưởng bản, Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên đóng vai trò quan trọng trong việc truyền thông và vận động cộng đồng.
Cách làm hiệu quả nhất là ‘đến đúng nơi, đúng lúc, gặp đúng người, nói đúng điều người dân cần’. Việc lồng ghép vào các hoạt động sẵn có, sử dụng tiếng dân tộc và liên hệ với tình hình dịch bệnh thực tế đã chứng tỏ sức mạnh vượt trội. Những kinh nghiệm quý báu từ Sơn La có thể được áp dụng tại các địa phương khác, đặc biệt là các đơn vị y tế và đoàn thể sau sáp nhập, để cùng nhau chung tay tạo nên sự thay đổi bền vững trong công tác tiêm chủng. PATH và các đối tác đã đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ kỹ thuật và phối hợp liên ngành trong tiêm chủng.