Câu tục ngữ “Ôm rơm rặm bụng” là một lời khuyên về việc cẩn trọng với những việc nhỏ nhặt. Có nhiều câu thành ngữ, tục ngữ được truyền miệng qua nhiều thế hệ. Tuy nhiên, một số từ trong đó đã bị phai mờ ý nghĩa theo thời gian, và người ta đã “cập nhật” chúng bằng cách thay thế từ khác để dễ hiểu hơn. Điều này không chỉ dẫn đến sự xuất hiện của các dị bản mà còn làm sai lệch ý nghĩa ban đầu.
Vấn đề đặt ra ở đây là làm rõ nghĩa của câu tục ngữ “Ôm rơm rặm bụng”. Để trả lời, chúng ta cần khảo sát từng từ trong câu này.
Trước hết, từ “ôm” là một động tác quàng hai tay qua giữ sát vào lòng, thể hiện tình cảm hoặc sự gắn bó. Tuy nhiên, từ “ôm” cũng có thể mang nghĩa tiêu cực khi đi kèm với các từ khác, như “Ôm chân liếm gót” hay “Ôm chân núp bóng”.
[Ôm rơm và ý nghĩa caption align=”aligncenter” width=”650″]
Ôm rơm và sự phiền toái[/caption]
Về từ “rơm”, nó thường được hiểu là vật không có giá trị hoặc ít giá trị. Khi nói “rơm rác”, ta hiểu đó là những vật bị khinh thường, rẻ rúng. Vậy tại sao phải ôm rơm cho nặng/ rậm/ rặm bụng?
Sau khi phân tích ý nghĩa của từ “ôm” và “rơm”, ta có thể thấy rằng việc “ôm rơm” không mang lại giá trị gì mà chỉ gây ra sự phiền phức. Nếu “nặng” đi kèm với “bụng” để chỉ sự khó chịu hoặc phiền lòng, nhưng rơm là vật nhẹ, không đáng kể, nên “nặng” không phù hợp.
Ta loại bỏ “nặng bụng” và “rậm bụng” vì chúng không phù hợp về mặt ngữ nghĩa. “Rậm” có nghĩa là dày, khít, um tùm, và không thể áp dụng cho “bụng”. Cuối cùng, “rặm” là từ còn lại, với nghĩa là “ngứa, xót, chói như có cái gì châm vào”. “Rặm bụng” có nghĩa là cảm thấy khó chịu, phiền phức.
Câu tục ngữ “Ôm rơm rặm bụng” dùng để chỉ việc ôm đồm hoặc dính líu đến những việc vặt vãnh, không đâu vào đâu, gây ra khó chịu và phiền phức cho bản thân. Như vậy, câu tục ngữ này đóng vai trò cảnh báo về việc cần phải cẩn trọng với những việc dù nhỏ nhặt.