Nội dung chính
Quốc hội Việt Nam vừa thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự năm 2015, trong đó bãi bỏ hình phạt tử hình đối với 8 tội danh, bao gồm tội tham ô tài sản. Luật này sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, mở ra khả năng thay đổi bản án đối với các trường hợp như bà Trương Mỹ Lan, cựu Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, người bị Tòa án Nhân dân (TAND) cấp cao tại TP.HCM tuyên y án tử hình vào tháng 12/2024 vì tội tham ô tài sản với số tiền chiếm đoạt hơn 300.000 tỷ đồng từ Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB).
Cựu Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát Trương Mỹ Lan
Tác Động của Luật Sửa Đổi
Luật sư Nguyễn Thị Thúy (Đoàn Luật sư TP. Hà Nội) giải thích rằng, với việc bãi bỏ hình phạt tử hình, khung hình phạt cao nhất cho tội tham ô tài sản từ ngày 1/7/2025 sẽ là tù chung thân. Điều này ảnh hưởng đến các trường hợp phạm tội theo hai nhóm:
- Nhóm chưa có bản án có hiệu lực pháp luật: Từ ngày 1/7/2025, tòa án sẽ áp dụng quy định mới, tuyên mức án cao nhất là tù chung thân thay vì tử hình, dựa trên Nguyên tắc nhân đạo và có lợi cho người phạm tội trong Bộ luật Hình sự.
- Nhóm đã có bản án tử hình có hiệu lực nhưng chưa thi hành: Theo điều khoản chuyển tiếp trong luật sửa đổi, các trường hợp này sẽ không thi hành án tử hình. Thay vào đó, Chánh án TAND Tối cao sẽ quyết định chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân.
Bà Trương Mỹ Lan thuộc nhóm thứ hai. Nếu đến ngày 1/7/2025, bản án tử hình của bà chưa được thi hành, bà sẽ được chuyển sang án tù chung thân.
Cơ Hội Giảm Án Tù Chung Thân
Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng (Đoàn Luật sư TP. Hà Nội) cho biết, đối với hai tội danh tham ô tài sản và nhận hối lộ, luật sửa đổi quy định điều kiện cụ thể để xét giảm án tù chung thân. Cụ thể, người bị kết án chỉ được xem xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt nếu:
- Chủ động nộp lại ít nhất 3/4 số tài sản tham ô hoặc nhận hối lộ.
- Hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn.
Quy định này nhằm đảm bảo thu hồi tài sản do phạm tội mà có, đồng thời khuyến khích người phạm tội tích cực hợp tác trong quá trình điều tra và xét xử.
Ý Nghĩa của Sửa Đổi
Luật sư Hùng nhận định: “Việc chuyển từ án tử hình sang tù chung thân mang lại cơ hội sống và tái hòa nhập xã hội cho người phạm tội. Điều này tạo động lực để họ khắc phục hậu quả và hợp tác với cơ quan chức năng.”
Với những thay đổi từ luật sửa đổi, trường hợp của bà Trương Mỹ Lan có thể chuyển sang án tù chung thân từ ngày 1/7/2025, nếu bản án tử hình chưa được thi hành. Tuy nhiên, việc xét giảm án trong tương lai sẽ phụ thuộc vào việc bà có đáp ứng các điều kiện nghiêm ngặt về thu hồi tài sản và hợp tác với cơ quan chức năng hay không.