Trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay, việc đảm bảo khả năng tiếp cận thông tin trên môi trường số cho tất cả mọi người, đặc biệt là người khuyết tật (NKT), đang trở thành một yêu cầu cấp thiết. Quá trình chuyển đổi số đang mở ra nhiều cơ hội để người dân tiếp cận các dịch vụ công một cách thuận tiện hơn thông qua các nền tảng trực tuyến. Tuy nhiên, để đảm bảo tính tiếp cận cho NKT, các nền tảng số cần được thiết kế và triển khai theo các tiêu chuẩn quốc tế về tiếp cận.

Trên thế giới, các tiêu chuẩn như WCAG (Web Content Accessibility Guidelines) đã được áp dụng rộng rãi để hướng dẫn thiết kế website và ứng dụng di động thân thiện với NKT. Tại Việt Nam, Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Thông tư số 26/2020 yêu cầu các cơ quan nhà nước áp dụng chuẩn WCAG1.0 và khuyến khích áp dụng phiên bản 2.0 và 2.1. Tuy nhiên, thông tư này chưa được triển khai rộng rãi và đã lạc hậu so với phiên bản mới nhất WCAG2.2, dẫn đến việc NKT vẫn gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận các nền tảng số.

Hội Người mù Việt Nam cho biết, trong năm 2024, Hội đã phối hợp với UNDP và nhận tài trợ từ Đại sứ quán Na Uy để triển khai dự án ‘Tăng cường tiếp cận thông tin số cho người khuyết tật tại Việt Nam’. Dự án đã tiến hành đánh giá mức độ tiếp cận của 20 cổng thông tin điện tử thuộc Quốc hội, Chính phủ và 18 bộ, ngành. Kết quả đánh giá cho thấy, mặc dù một số đơn vị đã thay đổi cấu trúc cổng thông tin sau quá trình sắp xếp bộ máy, nhưng tính tiếp cận cho NKT vẫn hầu như chưa được cải thiện.

Dự án sẽ hỗ trợ thí điểm chỉnh sửa hai cổng thông tin điện tử để đảm bảo đáp ứng các tiêu chí tiếp cận, đồng thời thúc đẩy việc xây dựng tiêu chuẩn tiếp cận phù hợp với thông lệ quốc tế. Bà Đinh Việt Anh, Phó Chủ tịch Hội Người mù Việt Nam, cho biết việc người khuyết tật có thể tiếp cận các cổng thông tin điện tử, cổng dịch vụ công trực tuyến không chỉ là yêu cầu về kỹ thuật, mà còn là biểu hiện cụ thể của quyền công dân và sự tham gia bình đẳng vào đời sống chính trị, kinh tế, xã hội.

Để cải thiện tình hình, bà Đinh Việt Anh kiến nghị Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành thông tư thay thế Thông tư số 26/TT-BTTT của Bộ Thông tin và Truyền thông trước đây, cập nhật tiêu chuẩn tiếp cận theo xu hướng quốc tế hiện nay là WCAG2.1 hoặc WCAG2.2 ở mức AA, và đưa tiêu chí đảm bảo tính tiếp cận này vào chỉ số xếp hạng chuyển đổi số.

Ông Cù Kim Long, Phó Giám đốc Trung tâm Công nghệ thông tin, Bộ Khoa học và Công nghệ, cũng đồng quan điểm rằng đảm bảo tính tiếp cận cho người khuyết tật trong dịch vụ công trực tuyến không phải là điều tốn kém hay phức tạp, mà là hành động thiết thực thể hiện tinh thần bao trùm và nhân văn trong quá trình chuyển đổi số. Ông Long đề xuất cần đồng bộ nhiều giải pháp, bao gồm việc quán triệt nguyên tắc ‘tiếp cận từ đầu’ trong quá trình thiết kế nền tảng số, và tham vấn người sử dụng để đảm bảo mọi thay đổi xuất phát từ nhu cầu thực tế.

Chuyển đổi số chỉ thực sự thành công khi mọi người đều có cơ hội tiếp cận bình đẳng. Việc nâng cao khả năng tiếp cận cho người khuyết tật là yếu tố then chốt để xây dựng một xã hội số toàn diện và bền vững.

TP Hồ Chí Minh đã cơ bản hoàn thành việc sắp xếp đơn vị hành chính theo yêu cầu, đảm bảo tiến độ. Thành phố đã tổ chức kiện toàn bộ máy, phân bổ và bố trí đội ngũ cán bộ, công chức về nhận nhiệm vụ tại các cơ quan, đơn vị và vận hành hoạt động của Trung tâm Phục vụ hành chính công cấp xã.

Việc sắp xếp trụ sở làm việc của các đơn vị hành chính mới đã được rà soát và sắp xếp lại phù hợp với quy mô tổ chức. Các lĩnh vực quản lý kinh tế, văn hóa – xã hội, đất đai, tài nguyên, môi trường, quốc phòng – an ninh cơ bản duy trì ổn định.

Công tác tiếp nhận và giải quyết thủ tục hành chính được triển khai kịp thời, các phường, xã mới tiếp tục triển khai kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội theo định hướng của địa phương cũ. Điều này cho thấy sự ổn định và phát triển liên tục trong quá trình sắp xếp và kiện toàn bộ máy hành chính của thành phố.

Tuy nhiên, một số địa phương vẫn gặp khó khăn khi áp dụng các quy định mới, đặc biệt là về đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã và cơ sở vật chất tại một số nơi. Điều này đòi hỏi sự hỗ trợ và hướng dẫn cụ thể từ các cấp chính quyền và cơ quan chức năng.

TP Hồ Chí Minh cũng kiến nghị các Bộ, ngành sớm có văn bản hướng dẫn về xây dựng vị trí việc làm cho các cơ quan, đơn vị, UBND cấp xã sau khi sắp xếp theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Đây là một trong những yêu cầu quan trọng để đảm bảo sự ổn định và phát triển của các địa phương sau khi sắp xếp.

Trước những thách thức và khó khăn, thành phố cần tiếp tục đẩy mạnh việc hỗ trợ và hướng dẫn các địa phương trong quá trình sắp xếp và kiện toàn bộ máy hành chính. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền và cơ quan chức năng để giải quyết các vấn đề phát sinh và đảm bảo tiến độ đã đề ra.