Công nghệ sinh học đang nổi lên như một lĩnh vực đầy hứa hẹn, mang lại cơ hội cho Việt Nam phát triển và nâng cao năng lực cạnh tranh trên trường quốc tế. Với việc tận dụng tối đa nguồn lực sẵn có và chiến lược đầu tư thông minh, Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên trở thành một trong những quốc gia đi đầu trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, chìa khóa để triển khai công nghệ sinh học vào thực tế nằm ở việc xây dựng một kế hoạch tổng thể và chi tiết bao gồm khảo sát thị trường, nhập khẩu công nghệ, đào tạo chuyên môn và nội địa hóa sản phẩm.

Một thị trường tiềm năng đang chờ đợi sự phát triển của công nghệ sinh học là lĩnh vực làm đẹp, đặc biệt là ứng dụng exosome. Exosome là những tiểu bào thể được tiết ra bởi các tế bào sống, có khả năng vận chuyển các tín hiệu sinh học và đóng vai trò quan trọng trong việc tái tạo và phục hồi tế bào. Nếu được hỗ trợ về cơ chế và đầu tư thích đáng, thị trường ứng dụng exosome trong ngành làm đẹp tại Việt Nam dự kiến sẽ đạt giá trị lên đến 8,5 tỷ USD vào năm 2030. Điều này không chỉ phản ánh tiềm năng kinh tế to lớn mà còn cho thấy sự quan tâm ngày càng tăng đến các sản phẩm và dịch vụ làm đẹp dựa trên công nghệ sinh học.

Ứng dụng công nghệ sinh học trong chế biến và sản xuất các sản phẩm có giá trị gia tăng cao đã trở nên phổ biến và thiết thực, đáp ứng nhu cầu đa dạng của cuộc sống hiện đại. Bằng cách tận dụng các nguồn nguyên liệu sẵn có và rẻ tiền trong nước, Việt Nam có thể nâng cao chất lượng và sức cạnh tranh của các sản phẩm này trên thị trường quốc tế. Hơn nữa, sự phát triển của công nghệ sinh học cũng đóng góp vào việc tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho người lao động, góp phần vào sự tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững.

Để thực sự phát triển công nghệ sinh học, việc tập trung đầu tư vào các lĩnh vực then chốt và triển khai nhiều giải pháp để kết nối các nhà khoa học, nhóm nghiên cứu với doanh nghiệp là điều cần thiết. Sự bứt phá của công nghệ sinh học chỉ có thể xảy ra khi có sự hỗ trợ và đồng hành của cả hệ sinh thái, bao gồm chính sách hỗ trợ, tài chính, nguồn nhân lực chất lượng cao và thị trường tiêu thụ rộng lớn.

Nhìn chung, Việt Nam đang đứng trước một cơ hội vàng để phát triển công nghệ sinh học, không chỉ nâng cao năng lực cạnh tranh mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững và hiện đại hóa nền kinh tế. Điều quan trọng là phải có chiến lược tổng thể, đồng bộ và sự hỗ trợ cần thiết để khai thác tối đa tiềm năng của lĩnh vực đầy hứa hẹn này.

Ngành Công nghệ sinh học đang trở thành một trong những lĩnh vực hứa hẹn và đột phá trong thế kỷ 21, với ứng dụng rộng rãi trong các ngành như dược, nông nghiệp, và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, nhiều sinh viên và người lao động trong ngành này thường lo lắng về khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm hoặc phải làm trái ngành.

Để thành công trong ngành Công nghệ sinh học, người học phải có nền tảng học thuật vững chắc, tư duy khoa học sắc bén và khả năng đọc hiểu, tổng hợp và vận dụng kiến thức linh hoạt. Đặc biệt, kỹ năng thực hành trong phòng thí nghiệm, sử dụng thành thạo các thiết bị và phần mềm số, khai thác dữ liệu lớn, nắm vững tin sinh học, lập trình cơ bản và ngoại ngữ chuyên ngành là những yếu tố không thể thiếu để hội nhập tri thức toàn cầu.

Thực tế cho thấy nhiều sinh viên tốt nghiệp ngành Công nghệ sinh học còn yếu về kỹ năng thực hành, sử dụng công nghệ số và ngoại ngữ, dẫn đến khó đáp ứng ngay các yêu cầu khắt khe của doanh nghiệp hay viện nghiên cứu hiện đại.

ThS Dương Nhật Linh, giảng viên Khoa Công nghệ sinh học – Trường Đại học Mở TPHCM, cho rằng quan niệm về khó xin việc trong ngành Công nghệ sinh học cần được nhìn nhận lại một cách toàn diện và thấu đáo. Công nghệ sinh học là ngành đặc thù với tính liên ngành cao, yêu cầu nhân lực không chỉ am hiểu về sinh học, mà còn phải hội tụ tri thức từ nhiều lĩnh vực như công nghệ thông tin, hóa học, tự động hóa và quản lý chất lượng.

ThS Linh khuyến nghị sinh viên ngành Công nghệ sinh học cần chủ động trau dồi kiến thức chuyên sâu, ngoại ngữ, kỹ năng số và trải nghiệm liên ngành. Công nghệ sinh học đang ‘khát’ nhân lực chất lượng cao, những người linh hoạt, sáng tạo và đa năng. Chỉ cần chủ động và sẵn sàng đổi mới, sinh viên ngành Công nghệ sinh học có thể tìm được công việc phù hợp với năng lực.

Về phía doanh nghiệp, ông Đinh Xuân Tùng, Phó Giám đốc Công ty Cổ phần Kỹ thuật Môi trường Gia Định, cho rằng nỗi lo thất nghiệp của sinh viên công nghệ sinh học phần lớn đến từ tư duy bị động. Ứng viên nổi bật không phải là người có điểm trung bình tích lũy cao nhất mà là người thể hiện được khả năng ứng dụng kiến thức vào thực tiễn.

Ông Tùng nhấn mạnh sự ‘kén chọn’ của doanh nghiệp nằm ở kỹ năng thực tiễn. Sinh viên cần chủ động tìm kiếm cơ hội thực tập, tham gia các dự án nghiên cứu hoặc tự thực hiện các thí nghiệm nhỏ. Việc biết vận hành một hệ thống lên men, kỹ thuật phân lập và định danh vi khuẩn, hay cách phân tích kết quả xét nghiệm có giá trị hơn rất nhiều so với một bảng điểm ‘đỏ chói’.

Theo ông Tùng, sinh viên cần thay đổi góc nhìn từ bị động sang chủ động, hoạch định kế hoạch học tập và hành động cụ thể để đáp ứng nhu cầu thực tế. Cánh cửa cơ hội của ngành Công nghệ sinh học rất rộng, nhưng không tự động mở ra cho mọi người. Nó mở ra cho những ai chủ động trang bị kiến thức nền tảng vững chắc, kỹ năng thực hành thành thạo, tư duy liên ngành, đặc biệt với công nghệ thông tin và dữ liệu, cùng khả năng ngoại ngữ và các kỹ năng mềm như giải quyết vấn đề, làm việc nhóm.

Tóm lại, ngành Công nghệ sinh học đang bước vào kỷ nguyên số với tốc độ phát triển mạnh mẽ, mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra không ít thách thức. Sinh viên và người lao động trong ngành cần chủ động trang bị kiến thức, kỹ năng và tư duy đổi mới để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường lao động.

Việc vận hành hệ thống theo tiêu chuẩn quốc tế trong điều kiện thực tế tại Việt Nam không chỉ khẳng định tính khả thi của công nghệ mới, mà còn giúp việc giám định danh tính hài cốt liệt sĩ trên quy mô lớn trở nên khả thi. Dự án ‘Nâng cao năng lực giám định hài cốt trong chiến tranh thông qua hợp tác phát triển, chuyển giao công nghệ và tiếp nhận trang thiết bị, hóa chất, vật tư tiêu hao’ do Viện Sinh học chủ trì đã được phê duyệt theo Quyết định số 557/QĐ-VHL vào ngày 29/3/2024 của Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

Trong khuôn khổ dự án, Viện Sinh học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam phối hợp với Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID), Ủy ban Quốc tế về Người mất tích (ICMP) đã tổ chức cuộc họp định kỳ 6 tháng (lần thứ 3) nhằm cập nhật tiến độ các công việc liên quan tới cơ quan chủ quản cùng các ban, ngành liên quan. Giáo sư, Tiến sĩ Chu Hoàng Hà, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Viện trưởng Viện Sinh học nhấn mạnh, dự án được khởi xướng với mục tiêu cao cả là nâng cao năng lực giám định ADN đối với hài cốt liệt sĩ từ thời kỳ chiến tranh, qua đó góp phần giải quyết những vấn đề hậu quả chiến tranh và mang lại niềm tin, sự động viên cho hàng ngàn gia đình liệt sĩ.

Dự án không chỉ mang ý nghĩa khoa học mà còn mang giá trị nhân văn và đạo lý, thể hiện sự tri ân đối với lịch sử dân tộc và trách nhiệm đối với các gia đình vẫn đang mong mỏi thông tin về người thân đã mất. Với vai trò là đối tác hỗ trợ kỹ thuật chủ chốt, Ủy ban Quốc tế về Người mất tích đã tích cực chuyển giao công nghệ hiện đại, đào tạo chuyên môn kỹ thuật cho đội ngũ cán bộ Việt Nam, cũng như hỗ trợ vận hành phòng thí nghiệm và thiết lập hệ thống giám định theo các tiêu chuẩn quốc tế.

Đến nay dự án đã đạt được những kết quả nổi bật, đánh dấu bước tiến mới trong quá trình triển khai như: Hệ thống giải trình tự gen thế hệ mới (NGS) cùng phần mềm phân tích dữ liệu đã được lắp đặt đồng bộ và đưa vào vận hành tại Trung tâm Giám định ADN thuộc Viện Sinh học. Trong thời gian qua, có nhiều khóa đào tạo chuyên sâu đã được tổ chức thành công với sự tham gia của các chuyên gia quốc tế và trong nước.

Đặc biệt, lần đầu tiên kể từ khi dự án bắt đầu, đội ngũ giám định đã triển khai công tác thu thập mẫu sinh phẩm hài cốt tại thực địa. Đội ngũ chuyên môn của dự án đã phối hợp với các cơ quan chức năng tiến hành lấy mẫu tại Nghĩa trang liệt sĩ Trà Lĩnh (tỉnh Cao Bằng), thu được 58 mẫu hài cốt liệt sĩ chưa xác định danh tính. Việc vận hành hệ thống theo tiêu chuẩn quốc tế trong điều kiện thực tế tại Việt Nam không chỉ khẳng định tính khả thi của công nghệ mới, mà còn đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu giám định danh tính hài cốt liệt sĩ trên quy mô lớn.

Đào tạo chuyên môn kỹ thuật về chuyên đề giám định ADN hài cốt liệt sĩ

Hàng nghìn gia đình sẽ được trả lời về số phận của người thân

Việc phát hiện ra loài vi khuẩn Candidatus Electrothrix yaqonensis đã gây chấn động trong cộng đồng khoa học. Loài vi khuẩn này có khả năng dẫn điện, tạo nên một mạng lưới dây điện tinh vi trong tự nhiên.

Khả năng đặc biệt của loài vi khuẩn mới

Theo nghiên cứu công bố trên tạp chí Applied and Environmental Microbiology, nhóm nghiên cứu dẫn đầu bởi TS Cheng Li từ Đại học bang Oregon đã phân lập được loài vi khuẩn này từ trầm tích ở cửa sông Yaquina Bay.

Loài vi khuẩn này bao gồm các tế bào hình que gắn liền với nhau bằng một màng ngoài chung, tạo thành các sợi có thể dài tới vài cm. Khả năng dẫn điện của chúng là một sự thích nghi đặc biệt trong quá trình tiến hóa, giúp tối ưu hóa quá trình trao đổi chất trong môi trường trầm tích.

Khả năng dẫn điện của loài vi khuẩn này không chỉ là một hiện tượng tự nhiên thú vị mà còn mở ra tiềm năng cho các ứng dụng công nghệ sinh học tiên tiến. Các nhà nghiên cứu cho rằng loài vi khuẩn này có thể được sử dụng để làm sạch các chất ô nhiễm, phát triển thiết bị điện tử sinh học mới và nhiều ứng dụng khác.

Với khả năng truyền electron để làm sạch các chất ô nhiễm, loài vi khuẩn này có thể được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực như y học, sản xuất công nghiệp, an toàn thực phẩm và giám sát môi trường.

Việc khám phá ra loài vi khuẩn đặc biệt này đã mở ra một hướng nghiên cứu mới về công nghệ điện tử sinh học và tiềm năng ứng dụng của chúng trong tương lai.