Thời gian gần đây, hàng loạt vụ việc liên quan đến hành vi bắt cóc ‘online’, lừa đảo qua mạng nhắm vào trẻ vị thành niên đã liên tục được ghi nhận, gây hoang mang trong dư luận xã hội. Các chuyên gia giáo dục và tâm lý học đã đưa ra nhiều khuyến nghị nhằm tăng cường vai trò phối hợp giữa gia đình và nhà trường trong việc trang bị kiến thức, kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh.

Theo Tiến sĩ Vũ Thu Hương, chuyên gia giáo dục, nguyên giảng viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, trẻ vị thành niên thường có tâm lý ham khám phá, tò mò với cái mới, thích thử thách và khát khao được công nhận. Điều này làm cho các em dễ bị cuốn vào những lời dẫn dụ đầy tính kích thích từ kẻ xấu, từ đó dễ dàng trở thành mục tiêu của những hành vi lừa đảo và bắt cóc trực tuyến.

Thạc sĩ Tâm lý học lâm sàng Nguyễn Văn Duẩn, chuyên gia tại Phòng Tâm lý học đường, Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Lê Quý Đôn, cho rằng trẻ thiếu kỹ năng nhận diện và ứng phó với lừa đảo, đặc biệt là trong môi trường phi vật lý như không gian mạng, khiến nguy cơ bị tấn công ngày càng gia tăng. “Trẻ em và thanh thiếu niên hiện nay đang sử dụng internet và mạng xã hội một cách rộng rãi, điều này tạo ra một môi trường mà kẻ xấu có thể dễ dàng tiếp cận và thao túng các em”, ông nói.

Thầy Nguyễn Đức Phú, giáo viên kỹ năng sống của Trường Phổ thông liên cấp Phenikaa, chỉ ra rằng khi cha mẹ quá bận rộn, ít trò chuyện hoặc thường xuyên áp đặt, các em sẽ cảm thấy cô đơn. Thế giới ảo trở thành nơi để các em tìm kiếm sự chia sẻ. Kẻ xấu chỉ cần lợi dụng kẽ hở này, đóng vai một người bạn thấu hiểu, kiên nhẫn lắng nghe là có thể dần dần thao túng tâm lý và chiếm được lòng tin của các em.

Để bảo vệ trẻ, các chuyên gia khuyến nghị nhà trường và phụ huynh cần chủ động trang bị cho học sinh kỹ năng tự vệ thiết yếu trong thời đại số. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc tích hợp các buổi học về an toàn không gian mạng và kỹ năng nhận diện lừa đảo vào chương trình học cũng như các hoạt động ngoại khóa. Ngoài ra, cần tăng cường vai trò của gia đình trong việc giám sát và hướng dẫn con em sử dụng internet một cách an toàn.

Đồng thời, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa gia đình và nhà trường trong việc giáo dục an toàn trên không gian mạng cho học sinh. Việc này có thể được thực hiện thông qua các hoạt động giáo dục toàn diện, nhất là trong việc trang bị kỹ năng phòng tránh và ứng phó với các tình huống rủi ro trực tuyến. Thông qua việc kết nối giữa gia đình và nhà trường, trẻ em sẽ được trang bị những kỹ năng cần thiết để tự bảo vệ mình trong môi trường mạng.

Tóm lại, không có giải pháp đơn lẻ nào là hoàn hảo. Chúng ta chỉ có thể bảo vệ con trẻ khi cả gia đình và nhà trường cùng chung tay hành động một cách quyết liệt và thấu hiểu. Sự kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và toàn xã hội sẽ giúp tạo ra một môi trường an toàn cho trẻ em phát triển trong thời đại số.

Chỉ còn khoảng 1 tháng nữa, các học sinh phổ thông trên cả nước sẽ chính thức bước vào năm học mới 2025-2026. Đây là một năm học đặc biệt khi ngành giáo dục đang trải qua một cuộc đại sắp xếp lại bộ máy quản lý và địa giới hành chính, dẫn đến một số trường phải đổi tên mới. Trước thềm năm học mới, các trường, đặc biệt là từ cấp trung học cơ sở trở xuống do cấp xã quản lý, đang tích cực chấn chỉnh lại bộ máy, bao gồm cả cơ sở hạ tầng công nghệ, cả phần cứng và phần mềm ứng dụng.

Việc chuyển đổi số trong giáo dục đang trở thành xu hướng tất yếu, với vai trò hàng đầu của trí tuệ nhân tạo (AI). Ngành giáo dục cần vận hành với mức độ chuyển đổi số cao hơn trước đây để tương xứng với nhu cầu phát triển. Phụ huynh kỳ vọng vào việc giáo dục số sẽ được triển khai tốt hơn trong năm học mới, giúp phục vụ cả nhà trường, giáo viên, học sinh và phụ huynh. Việc quản lý và kết nối giữa các bên trong giáo dục sẽ được dựa trên nền tảng số, giúp phụ huynh có thể nắm rõ tình hình học tập của con em mình một cách minh bạch và hiệu quả.

Trong thời gian qua, nhiều phụ huynh và giáo viên đã kết nối với nhau qua các nhóm riêng trên mạng xã hội. Kênh kết nối này đã chứng minh sự hiệu quả và cần được duy trì và tận dụng tối đa. Tuy nhiên, nhà trường và phụ huynh cần có kênh tương tác trực thực hơn. Thông qua ứng dụng online, phụ huynh có thể giám sát chặt chẽ tình hình học tập và ở trường của con em mình mọi lúc, mọi nơi.

Sau hơn tháng rưỡi nghỉ hè, các em học sinh đang cần được phụ huynh “điều hướng” để chuẩn bị cho năm học mới. Điều quan trọng là giảm dần thời gian vui chơi và bắt đầu tập trung ôn tập lại kiến thức đã bị rơi rớt. Nhà trường và gia đình có thể tận dụng các nội dung số trên mạng xã hội để giúp các em quay lại việc học hành.

Các cơ quan và tổ chức có liên quan, đặc biệt là những người có ảnh hưởng trong công chúng như các KOL, YouTuber, TikToker,… cần hỗ trợ để giúp học sinh chuẩn bị tốt nhất cho năm học mới. Với sự hỗ trợ từ các nội dung số và sự quan tâm của phụ huynh, các em học sinh sẽ có thể chuẩn bị tốt cho năm học mới và đạt được thành tích cao trong học tập.