Diễn đàn Nghiên cứu và Phát triển (R&D) Việt Nam 2025 đã được tổ chức vào ngày 30-31/7 tại tỉnh Ninh Bình, do Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) phối hợp với UBND tỉnh Ninh Bình tổ chức. Sự kiện này đã quy tụ hàng trăm chuyên gia, nhà khoa học hàng đầu trong và ngoài nước, cùng các nhà hoạch định chính sách và đại diện doanh nghiệp.

GS.TS Nguyễn Đức Khương, Chủ tịch AVSE Global, đã nhấn mạnh ý nghĩa đặc biệt của việc tổ chức sự kiện tại Tràng An, Ninh Bình – di sản thế giới kép duy nhất tại Đông Nam Á và là kinh đô đầu tiên của Việt Nam. Ông cho rằng sự kiện này là cơ hội để các chuyên gia và nhà khoa học chia sẻ khát vọng và giấc mơ về sự phát triển của Việt Nam. Kinh nghiệm quốc tế từ các quốc gia như Pháp, Hàn Quốc, Singapore hay Israel đã cho thấy R&D là động lực cốt lõi giúp các quốc gia bứt phá. Một nghiên cứu trên 35 quốc gia OECD chỉ ra rằng, 1% tăng chi tiêu cho R&D có thể giúp tăng 2,83% GDP thực tế. Tuy nhiên, tại Việt Nam, tỷ trọng chi tiêu cho R&D trên GDP vẫn còn khiêm tốn so với yêu cầu phát triển.

Tại sự kiện, ông Nguyễn Trung Kiên – Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài – đã hoan nghênh sáng kiến của AVSE Global và nhấn mạnh vai trò quan trọng của cộng đồng hơn 6 triệu người Việt Nam ở 130 quốc gia và vùng lãnh thổ. Ông tin rằng cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài có đóng góp rất lớn trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.

Diễn đàn R&D 2025 tập trung thảo luận sâu vào ba trụ cột chính, bao gồm lộ trình R&D Việt Nam 2025–2030, khung chính sách quốc gia về R&D và kế hoạch hành động đầu tư R&D theo ngành. Sự kiện có sự tham gia của các khách mời đặc biệt, những nhà tư tưởng có ảnh hưởng toàn cầu. Với sự hội tụ của trí tuệ và tâm huyết, Diễn đàn R&D Việt Nam 2025 được kỳ vọng sẽ biến những thách thức thành cơ hội, đề ra những giải pháp cụ thể để đưa Việt Nam trở thành một trung tâm R&D mới nổi của khu vực, vươn lên mạnh mẽ trong kỷ nguyên đổi mới sáng tạo.

Thông qua sự kiện này, các chuyên gia và nhà khoa học hy vọng sẽ tạo ra một nền tảng để thúc đẩy sự phát triển của Việt Nam thông qua nghiên cứu và phát triển, đồng thời đóng góp vào việc xây dựng và phát triển đất nước.

Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh rằng Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cần phải dám nghĩ, dám làm và tiên phong trong nghiên cứu cơ bản và công nghệ chiến lược để tạo bước đột phá và xây dựng thương hiệu khoa học công nghệ quốc gia.

Trong nhiệm kỳ 2020-2025, Viện Hàn lâm đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật trong lĩnh vực khoa học và công nghệ. Theo báo cáo, Viện đã công bố hơn 12.000 công trình khoa học, trong đó có 8.400 công bố quốc tế. Viện cũng đã được cấp 292 bằng sở hữu trí tuệ, trong đó có 9 bằng độc quyền sáng chế quốc tế. Ngoài ra, Viện Hàn lâm đã dẫn đầu cả nước về chỉ số chuyển đổi số (DTI) và được tổ chức Clarivate trao tặng giải thưởng ‘Dẫn đầu đổi mới sáng tạo khu vực Nam Á và Đông Nam Á’ năm 2021-2022.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cũng thẳng thắn chỉ ra một số hạn chế của Viện Hàn lâm, bao gồm một số lĩnh vực chưa phát triển đồng đều, chưa bắt kịp xu hướng công nghệ lõi và mũi nhọn; việc ứng dụng nghiên cứu còn hạn chế; và công tác thu hút nhân lực chất lượng cao còn khó khăn.

Để khắc phục những hạn chế này và tiếp tục phát triển trong nhiệm kỳ 2025-2030, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đặt mục tiêu tăng 50% công bố quốc tế uy tín; làm chủ 30 công nghệ tiên tiến; tăng 50% bằng sở hữu trí tuệ; và 100% nghiên cứu sinh có từ 2 công trình nghiên cứu công bố quốc tế trở lên.

Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng yêu cầu Đảng bộ Viện Hàn lâm tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm, bao gồm xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh; đẩy mạnh nghiên cứu khoa học và công nghệ chiến lược; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; và đầu tư cơ sở vật chất hiện đại. Viện cần tạo điều kiện cho các chuyên gia, nhà khoa học hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh, đầu tư cơ sở vật chất tốt và không hạn chế về tiền.

Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh rằng Viện Hàn lâm cần phải tiếp tục đẩy mạnh đổi mới sáng tạo và tăng cường hợp tác quốc tế để tiếp cận với các xu hướng công nghệ mới và nâng cao vị thế của Viện trên trường quốc tế.

Trước những thách thức và cơ hội trong thời gian tới, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng tin tưởng rằng với sự nỗ lực và quyết tâm của Đảng bộ và toàn thể cán bộ, viên chức Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam sẽ đạt được nhiều thành tựu hơn nữa trong sự nghiệp khoa học và công nghệ của đất nước.

Quốc hội khóa XV đã chính thức thông qua Luật Công nghiệp công nghệ số, một văn bản pháp lý quan trọng trong việc điều chỉnh và định hướng sự phát triển của lĩnh vực công nghệ số tại Việt Nam. Luật này bao gồm 6 chương với 51 điều, trong đó có một chương riêng biệt dành cho việc quy định cụ thể về trí tuệ nhân tạo (AI). Một trong những điểm nổi bật của luật này là quy định về nhận dạng sản phẩm công nghệ số sử dụng trí tuệ nhân tạo.

Luật Công nghiệp công nghệ số quy định rằng các sản phẩm công nghệ số thuộc Danh mục sản phẩm công nghệ số tạo ra bởi trí tuệ nhân tạo phải có dấu hiệu nhận dạng để người sử dụng hoặc máy có thể nhận biết. Điều này nhằm đảm bảo sự minh bạch và bảo vệ quyền lợi của người dùng khi tương tác với các hệ thống AI. Việc nhận dạng này giúp người dùng hiểu rõ họ đang tương tác với một hệ thống AI, trừ trường hợp người sử dụng đã rõ về việc này.

Điều 44 của Luật Công nghiệp công nghệ số quy định cụ thể về dấu hiệu nhận dạng đối với hệ thống trí tuệ nhân tạo. Theo đó, các hệ thống trí tuệ nhân tạo tương tác trực tiếp với con người phải thông báo cho người sử dụng biết rằng họ đang tương tác với một hệ thống AI. Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ sẽ có trách nhiệm ban hành Danh mục sản phẩm công nghệ số tạo ra bởi trí tuệ nhân tạo và tổ chức kiểm tra việc thực hiện quy định về dấu hiệu nhận dạng đối với hệ thống trí tuệ nhân tạo.

Law cũng quy định 7 nguyên tắc phát triển, cung cấp, triển khai sử dụng trí tuệ nhân tạo. Các nguyên tắc này bao gồm phục vụ sự thịnh vượng và hạnh phúc của con người, tiếp cận bao trùm và công bằng, tôn trọng các giá trị đạo đức và quyền con người, bảo đảm minh bạch và trách nhiệm giải trình, bảo đảm an toàn và an ninh mạng, bảo vệ dữ liệu cá nhân, và tuân thủ pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ sẽ hướng dẫn nguyên tắc phát triển, cung cấp, triển khai sử dụng trí tuệ nhân tạo trong các ngành, lĩnh vực được phân công. Luật Công nghiệp công nghệ số sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026, tạo ra một khung pháp lý quan trọng cho sự phát triển của lĩnh vực trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam.