Một nghiên cứu gần đây đã làm sáng tỏ nguồn gốc của khoai tây hiện đại, tiết lộ rằng chúng là kết quả của sự lai ghép tự nhiên cách đây 9 triệu năm giữa một loài cà chua hoang và một họ hàng xa có tên Etuberosum. Sự kiện này đã tạo ra một loài thực vật mới có khả năng hình thành củ, cơ quan lưu trữ dinh dưỡng giúp cây trồng thích nghi với môi trường lạnh giá dần tại dãy Andes.

Trong công bố trên tạp chí khoa học Cell, một nhóm các nhà sinh học tiến hóa và chuyên gia giải mã gene quốc tế đã trình bày lời giải bất ngờ về nguồn gốc của khoai tây. Họ đã phân tích 450 bộ gene từ các giống khoai tây hoang và thuần hóa, và kết quả cho thấy khoảng 14 triệu năm trước, cà chua hoang và Etuberosum từng cùng tách ra từ một tổ tiên chung.

Đến khoảng 9 triệu năm trước, sự lai giống tự nhiên giữa hai nhánh này đã tạo ra loài cây có khả năng mọc củ, tiền thân của khoai tây hiện đại. Etuberosum chỉ gồm 3 loài, có hình dáng hoa và lá giống khoai tây nhưng không mọc củ. Các loài này hiện nay chỉ xuất hiện ở một số nơi biệt lập như đảo Juan Fernández giữa Thái Bình Dương và rừng nhiệt đới ở Chile.

Việc tiến hóa để mọc củ đã giúp khoai tây có lợi thế vượt trội trong môi trường khắc nghiệt, từ đó mở rộng chủng loài và tạo nên sự đa dạng phong phú như ngày nay. Giáo sư Sanwen Huang, chủ tịch Viện Khoa học nông nghiệp nhiệt đới Trung Quốc, trưởng nhóm nghiên cứu, chia sẻ rằng khám phá gene ẩn sau củ khoai tây có thể giúp các nhà nghiên cứu tạo ra giống khoai mới thích nghi tốt hơn với biến đổi khí hậu, sâu bệnh hay khô hạn.

Hiện đã có hơn 100 loài khoai tây hoang mọc củ, dù không phải loài nào cũng ăn được do chứa độc tố. Khoai tây hiện là cây lương thực quan trọng thứ ba toàn cầu, chỉ sau lúa mì và lúa gạo, góp phần vào 80% lượng calo nhân loại tiêu thụ. Hiểu được nguồn gốc tiến hóa của khoai tây có thể giúp các nhà nghiên cứu tạo ra giống khoai mới với đặc tính tốt hơn.

Tổ chức Lương nông của Liên Hiệp Quốc (FAO) đã quyết định lấy năm 2008 là Năm quốc tế khoai tây, nhằm tôn vinh giá trị của loại củ này. Khoai tây vẫn là cứu cánh tại nhiều vùng khô hạn, mùa hè ngắn và địa hình cao, nơi mà lúa hay ngô không thể trồng được. Và nguồn gốc kỳ lạ của loài củ này, một sự kết hợp tình cờ giữa hai giống cây chẳng liên quan, lại chính là điều khiến nó đặc biệt.

Xuất khẩu nhuyễn thể có vỏ của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc và Hong Kong đã có sự tăng trưởng đột phá trong quý I/2025. Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, trong quý I/2025, xuất khẩu nhuyễn thể có vỏ của Việt Nam đã đạt hơn 63 triệu USD, tăng 109% so với cùng kỳ năm trước.

Đáng chú ý, Trung Quốc và Hong Kong đã vượt qua các thị trường khác để trở thành điểm đến hàng đầu cho xuất khẩu nhuyễn thể có vỏ của Việt Nam. Tổng giá trị nhập khẩu của Trung Quốc và Hong Kong đạt hơn 23 triệu USD, tăng gần 2.000% so với quý I/2024. Thị phần của Trung Quốc và Hong Kong trong xuất khẩu nhuyễn thể có vỏ của Việt Nam đã tăng từ 4% lên 37%, vươn lên vị trí dẫn đầu và bỏ xa các thị trường quan trọng khác như EU và Hoa Kỳ.

Các sản phẩm nhuyễn thể có vỏ được xuất khẩu sang Trung Quốc chủ yếu bao gồm ốc hương sống, nghêu sống và điệp đông lạnh. Sự tăng trưởng đột phá này mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp sản xuất và chế biến nhuyễn thể của Việt Nam, đặc biệt là trong bối cảnh EU – thị trường truyền thống – đang giảm tỷ trọng do yếu tố cạnh tranh và quy định khắt khe hơn.

Chuyến thăm chính thức Việt Nam của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào tháng 4/2025 vừa qua đã tạo thêm động lực mạnh mẽ cho quan hệ thương mại song phương. Hai bên đã cam kết tăng cường hợp tác trong lĩnh vực nông thủy sản và thúc đẩy quy trình thông quan thuận lợi hơn cho hàng tươi sống của Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc.

Để tận dụng tối đa cơ hội này, các doanh nghiệp Việt Nam cần tập trung đầu tư sâu vào chất lượng sản phẩm, quy trình bảo quản sau thu hoạch và hệ thống truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Đồng thời, các doanh nghiệp cần đảm bảo chuẩn hóa quy trình nuôi trồng và kiểm dịch để đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe từ thị trường Trung Quốc. Đây là những yếu tố quan trọng giúp các doanh nghiệp Việt Nam gia tăng xuất khẩu nhuyễn thể có vỏ sang thị trường Trung Quốc và các thị trường khác.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, với đà tăng trưởng như hiện nay, xuất khẩu nhuyễn thể có vỏ của Việt Nam trong năm 2025 có thể đạt mức kỷ lục. Tuy nhiên, để duy trì đà tăng trưởng, các doanh nghiệp cần phải liên tục cải thiện chất lượng sản phẩm và dịch vụ, đồng thời theo dõi sát sao các thay đổi trong chính sách thương mại của Trung Quốc và các thị trường khác.