Trong bối cảnh hiện nay, khi tiền Việt đang có xu hướng mất giá so với đồng USD và dự trữ ngoại hối còn mỏng, Ngân hàng Nhà nước sẽ phải cân nhắc rất kỹ lưỡng về quota nhập khẩu vàng. Tuy nhiên, về mặt dài hạn, nhập khẩu vàng được xem là một giải pháp có lợi cho nền kinh tế. Việc này không chỉ giúp ổn định thị trường vàng mà còn giảm áp lực lên tỷ giá và tăng nguồn cung cho thị trường.

TS. Nguyễn Trí Hiếu, một chuyên gia kinh tế nổi tiếng, đánh giá cao việc bỏ độc quyền sản xuất vàng miếng và nhập khẩu vàng, xem đây là một bước đi hoàn toàn đúng đắn. Theo ông, điều này sẽ giúp tăng nguồn cung cho thị trường vàng, giảm thiểu áp lực lên tỷ giá và đồng thời ổn định thị trường. Về hạn mức nhập khẩu vàng, ông Hiếu cho rằng cần phải dựa vào nhiều yếu tố, bao gồm cả dự trữ ngoại hối quốc gia và biến động tỷ giá trong nước.

Hiện tại, dự trữ ngoại hối của Việt Nam ước tính chỉ khoảng 80 tỷ USD, tương đương với 3 tháng nhập khẩu trung bình. Vì vậy, việc nhập khẩu vàng sẽ có ảnh hưởng không nhỏ tới tỷ giá trong nước. Tuy nhiên, ông Hiếu cũng nhấn mạnh rằng không phải vì lo ngại về tỷ giá mà cấm nhập khẩu vàng. Chính sách tiền tệ không thể đáp ứng mọi mục tiêu của nền kinh tế và vai trò của Ngân hàng Nhà nước là phải tìm ra điểm cân bằng.

Ông Hiếu cũng bày tỏ quan điểm của mình về việc cho phép ngân hàng thương mại tham gia sản xuất vàng miếng. Theo ông, các ngân hàng thương mại có thể tham gia vào nhập khẩu vàng, phân phối vàng, lưu trữ vàng cho khách hàng, nhưng không nên tham gia vào sản xuất vàng miếng.

Về Dự thảo sửa đổi Nghị định 24, ông Hiếu cho rằng nếu có thêm giải pháp thành lập sàn vàng, Việt Nam nên xem xét thành lập sàn giao dịch hàng hóa và có thể tham khảo mô hình Sàn Giao dịch vàng Chicago Mercantile Exchange (COMEX). Việc sửa đổi Nghị định 24 dự kiến sẽ “cởi trói” cho thị trường vàng, cung cấp nguồn cung dồi dào hơn cho thị trường. Tuy nhiên, cơ quan chức năng cũng cần ban hành nhiều quy định về minh bạch giao dịch vàng, từ đó giảm bớt các nhu cầu vàng liên quan đến rửa tiền, khiến cầu vàng trở nên thực chất hơn.

Nhìn chung, việc nhập khẩu vàng và các chính sách liên quan đến thị trường vàng đang là một chủ đề nóng và nhận được sự quan tâm lớn từ công chúng. Việc cân bằng giữa ổn định thị trường và kiểm soát tỷ giá đang là một thách thức lớn đối với Ngân hàng Nhà nước cũng như các cơ quan chức năng liên quan.

Thị trường vàng hiện nay đang đối mặt với những thách thức cần được giải quyết một cách căn bản. Thay vì chỉ tập trung vào kiểm soát, minh bạch hóa hoặc bình ổn thị trường, đã đến lúc cần một cách suy nghĩ khác trong việc quản lý thị trường vàng. Vấn đề không chỉ nằm ở việc kiểm soát vàng, mà còn ở việc xây dựng niềm tin vào các lớp tài sản hợp pháp. Vàng không phải là vấn đề cần quản lý, mà là tài sản cần niềm tin.

Thực trạng cho thấy, khi thị trường còn thiếu sự lựa chọn vào hệ thống tài sản chính thức, mọi cải cách vàng chỉ là “chữa triệu chứng, không chữa gốc bệnh”. Câu hỏi đúng ở tầm chiến lược quốc gia nên là: “Làm sao tạo ra nhiều lớp tài sản đủ niềm tin để người dân không phải chọn vàng như lựa chọn duy nhất?”. Đây là một câu hỏi quan trọng giúp định hướng chính sách phát triển thị trường tài sản.

Chênh lệch cao giữa giá vàng trong nước và thế giới gây bức xúc hiện nay không phải là nguyên nhân, mà là triệu chứng, phản ánh niềm tin yếu vào các tài sản khác như cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản, hoặc hệ thống ngân hàng và kinh tế vĩ mô toàn cầu. Sự chênh lệch này cho thấy sự thiếu tin tưởng vào các lớp tài sản khác và sự phụ thuộc vào vàng như một tài sản an toàn.

Thị trường tài sản ở Việt Nam quá mỏng và phân cực, không có các lớp tài sản trung gian như chứng chỉ vàng, vàng số, kênh tiết kiệm lãi suất chống lạm phát. Vàng chỉ lặng lẽ phản ánh thiếu vắng sự lựa chọn. Do đó, cần đa dạng hóa các lớp tài sản và phát triển thị trường tài sản để đáp ứng nhu cầu của nhà đầu tư.

Để giải quyết vấn đề này, cần tạo ra cơ chế biến vàng thành “cục pin tâm lý” có thể sạc đầy niềm tin khi VND bị nghi ngờ, mà không cần tiêu tốn ngoại tệ. Cơ chế “cục pin tỷ giá” có thể giúp ổn định tỷ giá và giảm áp lực lên thị trường vàng. Cơ chế này cho phép người dân có thể chuyển đổi giữa vàng và VND một cách linh hoạt, giúp giảm áp lực lên thị trường vàng.

Bên cạnh đó, cần xây dựng cơ chế bảo vệ “pin tỷ giá” thông qua công cụ giúp người dân có thể chuyển từ vàng sang VND (và ngược lại) qua các định chế được kiểm soát. Việc này sẽ giúp tăng niềm tin vào hệ thống tài chính và giảm rủi ro cho nhà đầu tư.

Trong kỷ nguyên tài sản số, token hóa vàng – biến vàng vật lý thành tài sản kỹ thuật số có thể giao dịch – đang nổi lên như một xu hướng toàn cầu. Cần nghiên cứu và triển khai các giải pháp này để tạo ra thị trường tài sản có niềm tin cao hơn. Việc token hóa vàng có thể giúp tăng tính minh bạch và giảm rủi ro cho nhà đầu tư.

Kết luận, khung tư duy và đề xuất trong bài viết này nhằm chứng minh một điều, chênh lệch giá vàng không nằm trong vàng, mà trong khoảng trống giữa các tài sản, giữa chính sách và niềm tin. Các cải cách thị trường không nhắm vào quản lý giá, mà cải cách cấu trúc thị trường vàng để tạo ra một thị trường tài sản đa dạng và phát triển bền vững.