Khủng Hoảng Dân Số Tại Đông Á: Thách Thức Và Hệ Lụy
Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc, ba cường quốc kinh tế tại Đông Á, đang đối mặt với một vấn đề chung: tỷ suất sinh thấp dưới mức 1,5, được coi là “siêu ít sinh”. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến dân số mà còn đe dọa sự phát triển bền vững của các quốc gia này.
Tỷ suất sinh thấp không phải là vấn đề mới tại các nước phát triển, nhưng mức độ nghiêm trọng tại Đông Á nổi bật so với nhiều quốc gia phương Tây. Một trong những nguyên nhân chính là gánh nặng trách nhiệm gia đình và nuôi dạy con cái chủ yếu đổ lên vai phụ nữ.
Theo số liệu mới nhất, Nhật Bản ghi nhận tỷ suất sinh năm 2024 là 1,15, mức thấp kỷ lục trong ba năm liên tiếp. Hàn Quốc còn thấp hơn, với tỷ suất sinh năm 2024 chỉ 0,75, thấp nhất trong các nước thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD).
Tại Hàn Quốc, chi phí nuôi con và giáo dục quá cao khiến nhiều gia đình e ngại sinh con. Năm 2022, tỷ lệ con đầu lòng chiếm tới 57% tổng số ca sinh, cao nhất trong các nước OECD. Tân Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung đã cam kết hỗ trợ trẻ em, nhưng dự báo tình trạng giảm dân số vẫn tiếp diễn.
Trung Quốc cũng đối mặt với tình trạng tương tự. Số trẻ sinh ra năm 2024 giảm mạnh so với đỉnh cao năm 2016 do chính sách “một con” trước đây và áp lực giáo dục ngày càng tăng. Chính phủ Trung Quốc đã đề xuất miễn phí học phí cho giáo dục mầm non và đang xem xét cấp trợ cấp nuôi con.
Các chuyên gia chỉ ra rằng, ngoài khó khăn kinh tế và giá nhà đất tăng cao, nỗi lo chi phí giáo dục và nuôi con cũng là nguyên nhân chính. Giáo sư Masahiro Yamada nhấn mạnh quan điểm mạnh mẽ tại Đông Á rằng cha mẹ phải cho con cái được học hành tử tế.
Sự mất cân bằng giới tính và gánh nặng việc nhà, chăm con chủ yếu đổ lên vai phụ nữ cũng là yếu tố quan trọng. Chỉ số khoảng cách giới của Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc đều ở mức thấp, cho thấy sự bất bình đẳng giới vẫn còn nghiêm trọng.
Trong khi đó, các nước Bắc Âu như Pháp và Thụy Điển đã thành công trong việc cải thiện tỷ suất sinh thông qua hỗ trợ gia đình và cải thiện chế độ nghỉ sinh, dịch vụ chăm sóc trẻ. Đây là bài học quý giá cho Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc trong việc đối mặt với thách thức dân số.