Ngày 17/2/1979 đã đi vào lịch sử như một ngày bi hùng trong cuộc chiến bảo vệ biên giới của Việt Nam. Trên khắp các tuyến biên giới, từ vùng núi cao phía Bắc đến mũi đất tận cùng phương Nam, hàng ngàn cán bộ, chiến sĩ ưu tú của Công an nhân dân vũ trang (CANDVT), nay là Bộ đội Biên phòng (BĐBP), đã sẵn sàng hy sinh thân mình vì Tổ quốc. Họ đã dũng cảm chiến đấu, anh dũng hy sinh hoặc mang thương tật suốt đời. Máu của các anh hùng, liệt sĩ đã tô thắm lá cờ cách mạng vẻ vang, để đất nước ta ngày hôm nay được nở hoa độc lập, kết trái tự do.
Trong gần hai năm thực hiện dự án biên viết về những câu chuyện anh hùng trên biên giới, tôi đã có cơ hội đến dâng hương tại tất cả các bia tưởng niệm liệt sĩ BĐBP trên cả nước. Mỗi khi tôi đến một nơi, mỗi tên người được khắc ghi trên bia là một phần của lịch sử máu lửa mà dân tộc ta không được lãng quên. Tại Đồn Biên phòng Phú Mỹ, hay còn gọi là Đồn CANDVT Phú Mỹ trước đây, thuộc tỉnh An Giang, đơn vị duy nhất của lực lượng này mà 100% cán bộ, chiến sĩ (CB, CS) đã hy sinh, tôi đã đứng rất lâu để gửi lời tri ân đến các anh hùng từ thế hệ hôm nay.
Cuộc chiến đấu vào ngày 17/5/1978, sau nhiều đợt tấn công thất bại của quân Pol Pot, là một trong những trang sử hào hùng của Đồn Biên phòng Phú Mỹ. Khi quân địch điều 4 tiểu đoàn đánh thẳng vào đồn, CB, CS của đơn vị đã chiến đấu kiên cường. Khi đã bắn hết viên đạn cuối cùng, họ vẫn dũng cảm giương lê đánh giáp lá cà, quyết không hạ súng đầu hàng, không để kẻ địch bắt sống. Tôi đặc biệt xúc động khi thấy rằng, ở mỗi địa phương, không chỉ CB, CS Biên phòng mà còn nhiều người dân, già làng, trưởng bản, cũng thuộc lòng từng cái tên trên bia mộ. Họ nhớ rõ từng trận đánh, từng chi tiết và giữ gìn những mẩu kỷ vật của các thế hệ đi trước như giữ một phần máu thịt của chính mình.
Hiện nay, trên toàn quốc có 136 đồn Biên phòng, nơi có CB, CS hy sinh qua các thời kỳ, với tổng số hơn 1.370 liệt sĩ. Trong đó, hơn 50 đồn và đơn vị Biên phòng đã xây dựng bia, nhà bia, đài tưởng niệm để mãi khắc ghi sự hy sinh, cống hiến to lớn của các anh hùng liệt sĩ. Họ là những người đã hiến dâng trọn đời mình cho từng tấc đất biên cương của Tổ quốc. Những đài tưởng niệm và bia mộ không chỉ là nơi để nhớ về quá khứ hào hùng mà còn là minh chứng cho tinh thần trách nhiệm, sự hy sinh cao cả của thế hệ CB, CS đi trước.
Như vậy, hơn hai mươi năm qua, hàng ngàn thanh niên Việt Nam đã rời xa gia đình, lên các vùng biên giới xa xôi để tham gia lực lượng Biên phòng, sẵn sàng xả thân bảo vệ Tổ quốc. Có những người đã mãi mãi nằm trong giấc ngủ nghìn thu, có những người còn mang trên mình thương tích của những trận đánh ác liệt năm xưa. Tất cả họ đều là những anh hùng, những người con đáng kính của đất nước Việt Nam. Lịch sử có nhiệm vụ ghi chép và nhắc nhở; thế hệ hôm nay và mai sau cần nhớ về những sự hy sinh này để thêm yêu quý và biết ơn.
Tượng đài, bia tưởng niệm những liệt sĩ Bộ đội Biên phòng được xây dựng không chỉ là biểu tượng cho sự biết ơn của các thế hệ hôm nay và mai sau, mà còn là nơi để giáo dục truyền thống yêu nước, tinh thần quyết tâm bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của dân tộc Việt Nam. Qua đó, khơi dậy niềm tự hào dân tộc, quyết tâm bảo vệ biên giới và xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh.
Để những tượng đài bất tử trên biên giới mãi mãi là nơi linh thiêng, nhắc nhở thế hệ trẻ về truyền thống lịch sử hào hùng của dân tộc; đồng thời khơi dậy quyết tâm bảo vệ vững chắc biên giới Tổ quốc, để lại dấu ấn tốt đẹp trong lòng nhân dân và du khách mỗi khi tới thăm các địa điểm lịch sử này.
Trên hành trình của sự sống, chúng ta không được quên đi những sự hy sinh; chúng ta cần nhận thức sâu sắc hơn về trách nhiệm của mình trong việc bảo vệ biên giới, xây dựng và phát triển đất nước.