Trong thời đại số, việc phát triển bền vững không chỉ dựa vào công nghệ mà còn đòi hỏi sự thay đổi về văn hóa. Văn hóa số đã trở thành chìa khóa quan trọng để mở ra cánh cửa phát triển bền vững. Tại Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu lần thứ VI, TS Nguyễn Thị Trang, Giảng viên Học viện Hành chính và Quản trị công, đã trình bày về vai trò then chốt của văn hóa số trong xây dựng xã hội số và chính phủ số.
Theo TS Nguyễn Thị Trang, văn hóa số không đơn giản chỉ là một yếu tố hỗ trợ mà còn là cốt lõi cho sự phát triển bền vững trong thời đại số. Để có thể xây dựng một nền kinh tế số phát triển, trước hết phải có một xã hội số, và để có xã hội số, cần phải có văn hóa số từ nhận thức, tư duy đến hành vi ứng xử trên không gian mạng. Điều này thể hiện sự nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của văn hóa số trong sự phát triển tổng thể của một quốc gia.
Hiện nay, Việt Nam vẫn còn thiếu những quy định cụ thể về văn hóa công vụ số, đặc biệt là trong việc giao tiếp và tương tác số của cán bộ, công chức. Điều này đã tạo ra khoảng trống trong việc định hình văn hóa số cho đội ngũ cán bộ, công chức. Là Chủ nhiệm đề tài khoa học cấp Bộ về xây dựng văn hóa số cho đội ngũ cán bộ ngành nội vụ, TS Nguyễn Thị Trang kiến nghị cần bổ sung nội dung về văn hóa số vào các quy định hiện hành và đề xuất cần có khung năng lực số, gồm cả kỹ năng chuyên môn lẫn đạo đức số và bảo mật thông tin.
Vai trò của thanh niên trong việc thúc đẩy văn hóa số cũng được TS Nguyễn Thị Trang đánh giá cao. Thanh niên, đặc biệt là lực lượng tình nguyện viên trẻ, đã tích cực hỗ trợ người dân thực hiện thủ tục hành chính số, đóng vai trò ‘cầu nối số’ giữa người dân và chính quyền. Phong trào ‘xóa mù số’ do đoàn viên, sinh viên triển khai đang giúp rút ngắn khoảng cách số giữa các vùng miền, nhóm tuổi, đối tượng yếu thế.
Tuy nhiên, TS Nguyễn Thị Trang cũng cảnh báo về tình trạng lệch chuẩn văn hóa số và đề xuất ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên môi trường số. Một video ứng dụng AI đã được giới thiệu tại Diễn đàn, nhằm phản bác luận điệu sai lệch và lan tỏa thông tin chính thống.
TS Nguyễn Thị Trang nhấn mạnh rằng, chuyển đổi số không chỉ là thay đổi công nghệ mà là thay đổi văn hóa, từ tư duy đến hành vi. ‘Một xã hội số chỉ bền vững khi có văn hóa số là nền tảng’, chị nói. Đồng thời, chị đề xuất xây dựng Luật Công nghiệp Văn hóa, để vừa bảo tồn giá trị văn hóa dân tộc, vừa thúc đẩy xuất khẩu sản phẩm sáng tạo mang bản sắc Việt Nam ra thế giới trong thời đại số.
Như vậy, có thể thấy rằng văn hóa số đã trở thành yếu tố quan trọng hàng đầu trong phát triển bền vững. Xây dựng văn hóa số không chỉ là công việc của một nhóm người mà còn là trách nhiệm của cả xã hội. Từ nhận thức, tư duy đến hành vi ứng xử trên không gian mạng đều cần được điều chỉnh để phù hợp với yêu cầu phát triển của thời đại số.
Trong bối cảnh Việt Nam đang tích cực triển khai các chương trình chuyển đổi số quốc gia, việc xây dựng một nền văn hóa số bền vững sẽ góp phần quan trọng vào việc đạt được mục tiêu trở thành một quốc gia số. Qua đó, không chỉ giúp Việt Nam bắt kịp với xu thế phát triển của thế giới mà còn tạo ra những cơ hội mới cho sự phát triển kinh tế – xã hội.
Có thể thấy, vai trò của thanh niên trong việc thúc đẩy văn hóa số là rất quan trọng. Việc tích cực tham gia vào các hoạt động thúc đẩy văn hóa số, chuyển đổi số sẽ giúp cho thế hệ trẻ Việt Nam trở thành lực lượng tiên phong trong việc xây dựng một xã hội số bền vững.
Cuối cùng, việc ứng dụng AI trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên môi trường số là một giải pháp quan trọng để đấu tranh chống lại các luận điệu sai lệch và lan tỏa thông tin chính thống. Đây cũng là một cách thức mới để bảo vệ an ninh mạng và giữ vững ổn định xã hội trong thời đại số.