Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra một quy luật quan trọng trong việc hình thành dòng chảy của các con sông trên toàn cầu. Theo đó, các con sông có xu hướng hình thành nhiều nhánh nếu tốc độ xói mòn bờ sông nhanh hơn tốc độ lắng đọng trầm tích ở các bờ đối diện. Phát hiện này có ý nghĩa quan trọng đối với việc hiểu và quản lý các hệ sinh thái sông ngòi đa dạng trên Trái Đất.
Sông ngòi đóng vai trò như những động mạch của hành tinh, cung cấp nước, trầm tích và các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của các hệ sinh thái đa dạng. Tuy nhiên, việc tìm hiểu nguyên nhân định hình dòng chảy của các con sông đã trở thành một bài toán hóc búa đối với các nhà nghiên cứu trong hơn một thế kỷ qua.
Một nhóm nghiên cứu tại Đại học California, Santa Barbara (UCSB) đã thực hiện một nghiên cứu toàn diện để làm sáng tỏ vấn đề này. Họ đã lập bản đồ động lực của các nhánh sông dọc theo 84 con sông trên toàn cầu, dựa trên các hình ảnh vệ tinh thu thập trong suốt 36 năm. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng tốc độ xói mòn bờ sông và tốc độ lắng đọng trầm tích ở các bờ đối diện là hai yếu tố quyết định quan trọng trong việc hình thành số lượng nhánh của một con sông.
Các nhà nghiên cứu đã phân loại sông ngòi thành hai loại chính: sông đơn dòng và sông đa dòng. Hầu hết các con sông lớn nhất trên thế giới đều thuộc loại sông đa dòng, trong khi sông Mississippi ở Mỹ là một ví dụ điển hình cho sông đơn dòng.
Nghiên cứu này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về các thảm họa thiên nhiên liên quan đến sông ngòi mà còn cung cấp thông tin quý báu cho các nỗ lực phục hồi và bảo vệ hệ sinh thái sông ngòi. Việc tái kết nối các vùng đồng bằng ngập lụt với các con sông đã bị phân dòng đang ngày càng được quan tâm. Những giải pháp phục hồi dựa trên tự nhiên đòi hỏi phải xác định được độ rộng của hành lang sông cần thiết, cũng như thời gian cần thiết để một con sông hồi phục trạng thái tự nhiên.
Với những kết quả nghiên cứu mới, các nhà khoa học đã đưa ra một công thức giúp giải quyết vấn đề phức tạp này. Công thức này bao gồm các biến số như thời gian một con sông hình thành dòng chảy mới. Điều này có thể giúp chuyển đổi việc lập kế hoạch phòng chống lũ lụt và phục hồi hệ sinh thái sông ngòi, hướng tới một tương lai bền vững hơn cho các cộng đồng phụ thuộc vào sông ngòi.
Để tìm hiểu thêm về nghiên cứu này, bạn có thể truy cập vào trang web của Đại học California, Santa Barbara để có thêm thông tin chi tiết.