Việt Nam đang nổi lên như một điểm sáng trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, với tiềm năng phát triển vượt trội trong các lĩnh vực như điện mặt trời, điện gió ngoài khơi, sinh khối và hydrogen xanh. Tuy nhiên, để biến tiềm năng thành hiện thực, hành lang pháp lý cho năng lượng tái tạo tại Việt Nam cần được hoàn thiện và đồng bộ hóa. Hiện tại, các quy định và chính sách liên quan đến năng lượng tái tạo đang phân mảnh và thiếu nhất quán, gây ra những thách thức và rủi ro cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Về tiềm năng năng lượng tái tạo, Việt Nam có khả năng tận dụng năng lượng mặt trời với công suất lên đến 963.000 MW, nhờ vào số giờ nắng trung bình hàng năm cao, đặc biệt là ở các tỉnh miền Trung và miền Nam. Ngoài ra, theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới, Việt Nam có tiềm năng điện gió lớn nhất Đông Nam Á, với tổng tiềm năng ước đạt 513.360 MW. Những con số này cho thấy rằng Việt Nam có thể trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực năng lượng tái tạo tại khu vực.
Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, các chuyên gia và nhà đầu tư đang gặp phải một số thách thức về chính sách và pháp lý. Các quy định liên quan đến năng lượng tái tạo đang phân tán ở nhiều luật, dẫn đến sự chồng chéo và thiếu phối hợp liên ngành. Điều này gây ra những khó khăn cho các nhà đầu tư trong việc xác định hướng đi và đảm bảo tính ổn định cho dự án. Hơn nữa, các cơ chế đấu thầu, giá điện và hợp đồng mua bán điện còn thiếu minh bạch và hay thay đổi, khiến rủi ro tài chính tăng cao.
Hệ thống truyền tải cũng chưa sẵn sàng để tiếp nhận lượng điện phân tán từ các nguồn tái tạo, gây ra những thách thức trong việc tích hợp năng lượng tái tạo vào lưới điện quốc gia. Do đó, việc hoàn thiện hành lang pháp lý và cơ chế chính sách là yếu tố then chốt để thúc đẩy sự phát triển của năng lượng tái tạo tại Việt Nam.
Nhìn ra thế giới, nhiều quốc gia đã ban hành Luật Năng lượng tái tạo từ rất sớm, tạo nền tảng cho sự phát triển mạnh mẽ của lĩnh vực này. Luật không chỉ đóng vai trò là công cụ điều tiết thị trường mà còn là lời cam kết dài hạn của Chính phủ với người dân và doanh nghiệp. Các quốc gia như Đức, Trung Quốc và Hàn Quốc đã thể hiện sự quyết tâm trong việc chuyển đổi sang năng lượng sạch và đã đạt được những thành tựu đáng kể.
Để đẩy mạnh sự phát triển của năng lượng tái tạo, các chuyên gia cho rằng cần tích hợp nhiều yếu tố tiên tiến vào Luật Năng lượng tái tạo. Điều này không chỉ bảo đảm nguyên tắc ưu tiên năng lượng sạch mà còn thúc đẩy cạnh tranh minh bạch và chia sẻ lợi ích công bằng giữa nhà đầu tư và cộng đồng. Luật cần đưa ra quy định rõ ràng về quy hoạch tổng thể quốc gia cho các nguồn năng lượng tái tạo, cơ chế xác lập giá theo thị trường có điều tiết và cơ chế chia sẻ rủi ro và ưu đãi tín dụng.
TS. Hoàng Xuân Quốc, Phó Trưởng Ban Tư vấn và Phản biện Hội Dầu khí Việt Nam, nhận định rằng việc xây dựng một hành lang pháp lý đủ mạnh và hoàn thiện cho sự phát triển năng lượng tái tạo là cần thiết. Bà Phạm Thuý Chinh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, cũng cho rằng việc ban hành Luật về năng lượng tái tạo là hết sức cần thiết, giúp giải quyết những bất cập và chưa đồng bộ trong hệ thống pháp luật hiện hành.
Việc ban hành Luật Năng lượng tái tạo không chỉ giải quyết bài toán chính sách mà còn là hiện thực hóa quyết tâm chính trị trong chuyển đổi năng lượng. Đây cũng là bước đi chiến lược để kích hoạt hàng loạt dự án đang chờ cơ chế, khơi thông dòng vốn quốc tế, tạo dựng hệ sinh thái năng lượng sạch và củng cố vị thế Việt Nam trong bản đồ chuyển đổi năng lượng toàn cầu.